ON:a komitea ávžžuha Suoma árvvoštallat dálá lágaid váikkuhusaid sámiid vuoigatvuođaide
Govven: Jannie Staffansson
Ovttastuvvon našuvnnaid ekonomalaš-, sosiálalaš- ja čuvgehuslaš vuoigatvuođaid komitea árvvoštalai Suoma čihččet mearreáigeraportta 69:at čoahkimisttis 17.-19.02.2021. Sámiráđđi oassálasttii dán komitea ordnen dieđihandilálašvuhtii 16.02.2021. Sámiráđđi barggai maid nu gohčoduvvon suoivvaraportta komiteai čakčamánus 2020.
Sámiráđđi deattuhii dieđihandilálašvuođas, ahte Suopma galggašii viimmat ratifiseret ILO 169 -soahpamuša, dovddastit Suoma lágain sámiid friddja ja dihtui vuođđuduvvi ovdamiehtama prinsihpa ja dovddastit sámiid vuoigatvuođaid Suoma boazodoallolágas.
-Mii leat duđavaččat, ahte komitea válddii vuhtii iežas loahpalaš fuomášumiin daid áššiid maid mii deattuheimmet, muitala Sámiráđi olmmošvuoigatvuođaossodaga jurista Oula-Antti Labba.
Supmii addon loahpalaš fuomášumiin komitea buvttii ovdan fuolas das, ahte láhkarievdadusat, infrastruktuvrafitnut ja sisabahkkemat sámiid eatnamiidda leat geahnohuhttán sámiid vuoigatvuođaid doalahit iežaset eallinvuogi ja árbevirolaš ealáhusaid, dego boazodoalu ja guolástusa.
-Dát láktasa maid dasa, ahte Suoma lágat eai dálá dilis dovddas geatnegasvuohta čađahit ráđđádallamiid oažžun dihte sámiid friddja ja dihtui vuođđuduvvi ovdamiehtama dain áššiin, mat váikkuhit sámiid eatnamiidda ja resurssaide, komitea celkkii iežas loahpalaš fuomášumiin.
Komitea čalmmustahtii, ahte Suomas leat dáhpáhuvvan riekterihkumušat mat gusket sámiide ja gáibidii Suomas doaimmaid vai sámit bastet doalahit iežaset kultuvrra, eallinvuogi ja árbevirolaš ealáhusaid. Dán olis, komitea ávžžuha Suoma árvvoštallat dálá lágaid váikkuhusaid sámiid vuoigatvuođaide ja bargat dárbbašlaš rievdadusaid, maid Suoma boazodoallolága rievdadeami olis.
- Lea dehálaš, ahte komitea gidde fuomášumi sámiid eallinvuogi suodjaleapmái. Dál Suopma galgá váldit ovddasvástádusa dáid ávžžuhusaid heiveheamis ja rievdadit iežas láhkaásaheami. Suoma dálá boazodoalloláhka lea leamašan fámus juo badjel 30 jagi, muhto sámiid vuoigatvuođat eai leat dovddastuvvon Suoma boazodoallolágas dán rádjai, nuppeláhkái go Ruoŧas ja Norggas, muitala Sámiráđi várrepresideanta Áslat Holmberg.
Komitea gáibidii Suoma nannet sámiid vuoigatvuođaid dovddasteami álgoálbmogin. Komitea gáibidii maid vuoigatvuođalaš ja prosessualalaš dáhkidemiid oažžun dihte sámiid friddja ja dihtui vuođđuduvvi ovdamiehtama álbmogiidgaskasaš norpmaid mielde. Komitea maiddái movttiidahtii Suoma jođálmahttit ILO 169 -soahpamuša ratifiserema.
Sámiráđđi lea sápmelaččaid oktasaš sorjjasmeahttun kulturpolitihkalaš ja politihkalaš ásahus, mii doaibmá Norgga, Ruoŧa, Ruošša ja Suoma sámiid organisašuvnnaid oktasašbargoorgánan. Vuođđudeami rájes jagis 1956 Sámiráđđi lea aktiivvalaččat bargan sámepolitihkalaš figgamušain.
